Sismik izolatör sonradan yerleştirilebiliyor mu? Maliyeti ne kadar?

Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin ardından seyyar sismik izolatörlere çevrilmiş durumda. TRT Haber, Türkiye’de sismik izolatörün yapımcılığını üstlendiği Teknolojik İzolatör Sistemleri (TİS) Genel Müdürü Uğurcan Özçamur’a sismik izolatör ile ilgili merak edilen soruları sordu.

SİSMİK İZOLATÖR NASIL ÇALIŞIYOR?

Özçamur, deprem izolatörü ya da sismik izolatör olarak çalıştırılan deprem güvenlik sistemi çalışma mantığının aslında çok basit olduğun; Yerleştirme temeliyle sahibinin bulunduğu bir takıma özel cihazlar yerleştirdiklerini söylüyor. Cihazlar yapıyı iskelen tamamen ayıracak şekilde yani düşey gemi kolonlarının her biri 1 adet olacak şekilde uygulanıyor. Bu cihazların kendi ağırlığını taşıyabiliyor ve yatay yönde oldukça esnek davranabiliyor.

Özçamur, “Bir ölümde deprem hareketini bu cihazlar kendi içinde karşılıyor ve bir nevi ‘deprem savunmasını’ yapıyor. Sadece kiriş, kolon gibi kirişler değil içerdeki tüm çerçeveleri korunuyor”

‘YERLİ ÜRETİM BAŞLAYINCA FİYATLAR DÜŞTÜ’

Özçamur, dünyada deprem izolatörü üretebilen 12 ya da 13 firma olduğunu söylüyor. Özçamur, Türkiye’de yerli imkanlarla deprem izolatörü üretilmeden önce ithal edilen fiyatların yüksek olduğunu, yerli üretim başladığında yerli bölgede da yüzde 50-60 arasında indirime gittiğini anlatıyor.

‘SİSTEM DEPREMDE GÖREVİNİ YERİNE GETİRDİ’

Özçamur, “Malatya’da depremlerin yanındaki bölge halkına akın etmişti. ‘En güvenli yer burası’ algısı vardı. Bizim deprem bölgesinde izolatör sistemi kurduğumuz 8 hastane bulunuyor. Hepsini tek tek inceledik. Sistem görevini başarıyla yerine getirdi ve hepsi tam olamadı. Deprem bölgesindeki hastanelerde kurulu sismik izolatörlerin gözlemlerini de inceledik. Kiminde 4-5 santimetre hareket, 25 santimetrenin arkasına yerleştirilmiş. Sistem güçlüya rağmen üzerine düşeni yaptı ve kimsenin burnunu bile kanamadı” diyor.

ESKİ BİNALARA İZOLATÖR KOYULABİLİYOR MU?

Uğurcan Özçamur’a göre eski yapıları bu sistemle ilgili teoride mümkün ancak muhafaza uygulaması çok zor. Bu işletim sistemi için ciddi mühendislik hesaplamaları gerekiyor. “Bir binada var olan kusurları deprem izolatörüyle örtemezsiniz. Mecbur kalınırsa yapılabilir mi? Evet yapılır. Ancak beklediğiniz performansı sağlamama olasılığı bir hayli yüksek” diyor.

BİTİŞİK NİZAM BİNA OLMAMASI LAZIM

Deprem izolatörü kurulum uzaması yapılarla ilgili bir diğer önemli nokta da bu yapılar, nizamın gerçekleşemeyeceği gerçeği. Bitişik nizam apartmanlarda hareket alanı olmadığı için izolatör sisteminin kullanılması mümkün değil.

MALİYETİ NE KADAR?

Peki, bir binaya deprem izolatörü koymanın maliyeti ne kadar?

Uğurcan Özçamur’a göre kendimize göre fiyatları düşünüldüğünde deprem izolatörüne sahip bir binada oturmanın maliyeti oldukça makul. Şunları şöyle söylüyor: “Bu sistem projeye özel tasarlandığı için birim fiyatı çok değişken olabilir. Ama biz kaba bir hesapla şunu söylüyoruz. Arsa payını hariç tutarsak bir bina yapım maliyetinin yüzde 10’unu aşmıyor bu tesisin kurulumunu. Arsa payını da eklerseniz zaten buraları daha da aşağı düşürürsünüz. Maliyet meselesinin yanında en önemli ihtiyaçlardan biri de zaman. Zemin etüdü bittikten sonra proje süresine ortalama 4 ay sürmesi gerekir.

Şu anda deprem ısılı bir bina projesi yaptırmak istediğinizde yapı malzemeleri proje firma sayısı yok denecek kadar az. Bu işi yapabilecekleri organizmaların sayısı da çok sınırlı. Bu tür yeni teknolojilerin üniversite eğitiminden başlanarak verilmesi şartı.”

DEPREM SONRASI NE OLUYOR?

Bu sistemle ilgili en çok duyulan merak edilen biri de depremin ardından ne olduğu sorusu. Anlatılanlara göre sistem depremin ardından normal çalışmaya devam ediyor. Özçamur, izolatörlerin ömrünün bina ömrüyle mükemmel olduğunu söylüyor.